BAZA ZNANJA

Kurs: -- Teorija dizajna

Modul: Uvod u dizajn

Autor: Test Instruktor

Naziv jedinice: Vrste dizajna

Spona između čistog dizajna i umetnosti bila bi primenjena umetnost, koja je bliža samom pojmu dizajniranja i možemo je podeliti na više oblasti:

• Industrial Design - Industrijski dizajn, kao najšira i najstarija oblast dizajna.

• Graphic Design - Grafički dizajn je oblast dizajna kojom ćemo se najviše baviti.

• Industrial Design Engineering - Dizajn mašina i mehaničke opreme.

• Interior Design - Dizajn enterijera i nameštaja,

• Fashion Design - Dizajn tekstila i odevnih predmeta.

Pored pomenutih, koje su najveće oblasti dizajna, postoje i mnoge druge podgrupe tih oblasti, a svakodnevno dizajneri imaju potrebu da razvijaju nove oblasti u skladu sa napretkom tehnologije i savremenim načinom života, poslovanja, školovanja itd. Do pre    nekoliko godina nije ni postojalo zanimanje poput dizajnera aplikacija i igrica za mobilne telefone, dok je to danas jedan od najtraženijih poslova u oblasti dizajna, shodno trenutnoj potražnji na tržištu i trendu koji su uveli mobilni telefoni i aparati poput iPhone-a, iPad-a i sl.

Industrial Design

Profesija industrijskog dizajnera jeste aktivnost koja obuhvata sve suštinske i metodološke pristupe, od prvih istraživanja i analiza, pravljenje idejnog rešenja i, na kraju, kreiranja samog proizvoda. Zato industrijski dizajner mora poznavati više naučnih disciplina i zahteva, koji su vezani za uslove proizvodnje i plasmana proizvoda na tržište. Već smo pomenuli da se koreni industrijskog dizajna protežu još od industrijske revolucije, krajem devetnaestog i početkom dvadesetog veka, ali konačan oblik dobija tek posle Drugog svetskog rata. Dužnost industrijskog dizajnera jeste da stvara i oblikuje predmete prema uslovima života i rada savremenog čoveka. Interesna sfera industrijskog dizajnera jesu svi predmeti koji nas okružuju, kao i predmeti koji su novina (inovativni predmeti), shodno naprednoj tehnologiji i modernom načinu života.

Stolica „Gaudi” - Studio Bran Geenen

Industrijski dizajner mora da ima niz kvaliteta:

• Sposobnost metodološkog pristupa - smisao za sistematsko istraživanje, ocenjivanje, analizu faktora dizajna (funkcija, estetika, ergonomija, zahtevi tržišta i dr.)
• Tehnička kultura - određen stepen znanja i praktičnog iskustva iz pojedinih tehničkih disciplina, rad sa materijalima, proces industrijske proizvodnje itd.
• Poznavanje ekonomskih uslova
• Likovna kultura - poznavanje principa i elemenata koji doprinose što potpunijem izražavanju jedinstva vizuelnih kvaliteta, koji formiraju harmoničan izgled proizvoda, prema savremenim standardima i sredini kojoj je taj proizvod namenjen
• Sposobnost komunikacije - veština saopštavanja i prenošenja idejnih rešenja kroz komunikaciju, skicu, projekat ili model

Industrijski dizajner, takođe, mora da poznaje i probleme pakovanja proizvoda (Packaging Design), propagandu i marketing u slučajevima kada rešavanje takvih problema zahteva korišćenje vizuelnog fenomena uz odgovarajuće znanje i iskustvo (Graphic Design, Brending Marketing,...). U svom svakodnevnom profesionalnom radu ima i odgovarajuće oblike odgovornosti, što zahteva njegova profesionalna angažovanost:

• Odgovornost prema društvu - s obzirom na to da je zadužen za menjanje čovekove okoline, njegov zadatak je da doprinese podizanju životnog standarda najširih slojeva društva i da formira što bolju životnu i radnu sredinu
• Odgovornost prema proizvođaču - dizajner kroz profesionalan rad mora omogućiti kompaniji povoljne rezultate u poslovanju na tržištu, kreirajući kvalitetan proizvod sa što manje ulaganja u njegovu proizvodnju i materijale
• Odgovornost prema tržištu - stvaranje proizvoda koji u sebi sadrži sve kvalitete dobrog dizajna, kako bi se opravdala ulaganja u njegovu proizvodnju i zadovoljile potrebe na tržištu za takvim proizvodom
• Odgovornost prema vremenu - ukupna kreativnost i prilaz problemu i procesu dizajniranja trebalo bi da odgovara vremenu u kojem živimo i vremenima koja dolaze. Proizvod bi trebalo da je savremen i inovativan
• Odgovornost prema samom sebi - podrazumeva da je dizajner stvaralac koji ima svoj stav i određeno mišljenje i da ne sme po svaku cenu da ide na kompromis sa  naručiocima, odnosno da pristane na izmene svoje prvobitne ideje koje bi umanjile kvalitet i ukupnu vrednost dizajniranog proizvoda.

Graphic Design

Grafički dizajn je kreativna delatnost koja ima za cilj da putem likovno-grafičkog izražavanja i uz odgovarajuće tehnike i sredstva ostvari kvalitet savremene vizuelne komunikacije. Pojam vizuelne komunikacije podrazumeva kreaciju u raznim područjima grafičkog dizajna, koja svojim ukupnim kvalitetom, formom i sadržajem uspešno komunicira sa pojedincem i društvenom sredinom, kojima je i namenjena.

Vizuelna komunikacija je prenošenje informacija pomoću vizuelnih znakova, simbola, tekstova, crteža i slika, kao i svako prenošenje misli grafičkim, elektronskim, fotografskim, filmskim, televizijskim ili nekim drugim putem. Cilj grafičkog dizajna jeste da oblikuje ove informacije kako bi imale estetski kvalitet i kako bi njihovo prenošenje bilo što tačnije, razgovetnije, jasnije, jednostavnije i efikasnije. Pored toga, grafički dizajn mora da ispuni i druge zahteve - ekonomske, kulturne, tehničke, socijalne.

S obzirom na to da prenosi određene poruke namenjene čoveku i najširim društvenim slojevima, obaveza grafičkog dizajna jeste da zadovolji društvene, vaspitne i kulturne ciljeve. Kao sredstvo savremene vizuelne komunikacije i masovnog informisanja, koje je veoma uticajno u društvu, grafički dizajn ima obavezu da vaspitava ukus i likovnu kulturu u najširem smislu te reči.

Alex Vera - grafčki dizajn reklamnih plakata

Grafički dizajn možemo grubo podeliti na dve oblasti, a u svakoj od njih postoje područja koja predstavljaju celinu za sebe:

• Dvodimenzionalni grafički dizajn - zastupljen je u najvećem broju područja grafičkog dizajna, karakteriše ga likovno-grafičko izražavanje na površini, odnosno na dve dimenzije. Ova oblast obuhvata najveći broj sredstava grafičke propagande kao što su plakat, bilbord, oglas, prospekt, katalog, zaštitni znak (Logo) i drugih oblasti poput dizajna knjige, novina i časopisa.

• Trodimenzionalni grafički dizajn - prostorna grafika u kojoj su najviše zastupljene oblasti poput dizajna ambalaže.

Grafički dizajner je stručnjak koji ima potrebno specijalističko znanje na polju grafičkog dizajna, neophodnu praksu i odgovarajuću opštu kulturu. To nije likovni umetnik klasičnog tipa, već stručnjak koji, pored likovnog, ima i potrebna tehnička znanja, kao i znanje iz raznih drugih oblasti (psihologija, marketing, itd.). Upravo zbog svega navedenog, praksa je potvrdila da grupni, odnosno timski rad u procesu kreiranja grafičkog dizajna pruža mnogo kvalitetnije rezultate nego individualni rad različitih profila grafičkih dizajnera i ostalih stručnjaka. Dobar grafički rad mora da sadrži elemente i rezultate naučnih istraživanja iz oblasti psihologije, sociologije, ekonomskih i tehničkih nauka, estetike, ekologije...

Grafički dizajn kao pojam kvaliteta

Pored značenja koje grafički dizajn ima kao stvaralačka delatnost, sam termin grafički dizajn podrazumeva određeni kvalitet kreacije svakog dela, koje je obuhvaćeno svim oblastima i pojedinim područjima grafičkog dizajna. Kompletnost kriterijuma kvaliteta možemo podeliti u dve grupe.

U prvu grupu ubrajaju se tehničko-ekonomski parametri i pokazatelji:

• Troškovi kojima je opterećen proizvod grafičkog dizajna, odnosno troškovi proizvodnje (štampa, materijali, priprema i dorada), troškovi angažovanih lica različitih profila u kreativnom procesu, troškovi distribucije itd.
• Usaglašenost proizvoda društveno-potrebnom i tržišnom asortimanu, odnosno procena da li je sa ekonomskog stanovišta isplativo da se određeni proizvod uopšte plasira na tržište ili u javnost, posebno ako se radi o velikom tiražu, skupim reklamama itd.
• Konkurentna sposobnost proizvoda

U drugu grupu spadaju:

• Funkcionalnost - upotrebnost i korisno dejstvo grafičkog dizajna kao vizuelne komunikacije smatra se jednim od najvažnijih parametara i pokazatelja kvaliteta. Vrednos grafičkog dizajna, čiji je smisao da uspešno komunicira sa pojedincem i društvenom sredinom, meri se po tome koliko zadovoljava, odnosno koliko je funkcionalan
• Likovno-estetski kvalitet - takođe je jedan od najvažnijih parametara i pokazatelja kvaliteta. Apsolutni kriterijumi ili pravila o optimalnom likovno-estetskom kvalitetu grafičkog dizajna ne postoje, ali postoji veliki broj ustanovljenih pokazatelja na osnovu kojih se može procenjivati i analizirati estetski kvalitet
• Originalnost - podrazumeva kreiranje grafike dizajna, estetskog kvaliteta koji je nov i do tada nepoznat. Svaka kreacija kao stvaralačko delo podrazumeva određeni stepen originalnosti. Da bi jedno delo opstalo na tržištu, ono mora da se razlikuje i da bude originalno na svoj način u odnosu masu sličnih proizvoda
• Aktuelnost - Trend, moda, u manjoj ili većoj meri kratkotrajna i prolazna shvatanja i ukus momenta, nametnuta određenoj društvenoj sredini uglavnom putem medija

Grafički dizajn kao sistem

Prvi oblici grafičkog dizajna do Drugog svetskog rata, u vidu tradicionalnih grafičko-slikarskih veština crtanja i slikanja motiva koji su se kreirali prilikom idejnih rešenja za oglas ili plakat, danas su zamenjeni naučnim postupkom, analizom, istraživanjem koji prethode samom kreativnom procesu. Kada su potrebe pojedinca i društva bile skromnije, proizvodnja i plasman manjeg obima, slabija konkurencija, tada i nije bilo teško zadovoljiti zahteve za dobrom kreacijom. Međutim, savremeni uslovi proizvodnje i plasmana i veliki porast konkurencije na tržištu, kako u domaćim tako i u međunarodnim okvirima, razvoj i viši stepen opšte kulture i civilizacije najširih slojeva društva, doveli su do toga da grafički dizajn možemo posmatrati kao sistem koji određuje celokupnu vrednost i prirodu same kreacije. U postupku kreiranja grafičkog dizajna moraju se obezbediti pouzdane informacije i objektivna analiza svih relevantnih podataka, kako bi se donele odluke o zahtevima koje treba da ispuni sama kreacija. U ovom postupku grafički dizajneri i drugi članovi kreativnog tima suočeni su sa mnogim složenim zahtevima proizvodnje, tržišta i neposrednih korisnika. Pored toga, vrlo često se javljaju novi materijali i postupci u tehnologiji proizvodnje, a mnoge naučne discipline koje pomažu u procesu dizajna ostvaruju konstantno nove rezultate i saznanja o motivacijama i potrebama ljudi kao korisnika i primalaca poruka.

Grafički dizajn u funkciji marketinga

Marketing kao metod predstavlja skup aktivnosti koje su uključene u proces prelaska jednog proizvoda od proizvođača do tržišta, odnosno neposrednog potrošača. To su brojne radnje i zadaci koji obuhvataju poslovne aktivnosti, kao što su proizvodnja, planiranje, istraživanje, razvoj, dizajn, ekonomska propaganda, prodaja, itd. Marketing ima za cilj da unapred osigura vezu proizvodnje i potrošnje, kao i da se skladno poveže ponuda sa potražnjom na tržištu, što znači da se prethodno moraju precizno i temeljno istražiti i definisati potrebe tržišta marketing-istraživanjima. Na taj način se precizno mogu definisati i svi elementi grafičkog dizajna.